Δημήτρης Καζάκης: Ένα καθ’ όλα πραγματικό δίλημμα

Το πήρατε το μήνυμα; Ή συναινούμε στην εκποίηση και στη διάλυση της χώρας προς όφελος του ευρώ, των δανειστών και της ολιγαρχίας που για δεκαετίες λεηλάτησαν αυτόν τον τόπο, ή θα μας γυρίσουν στη δραχμή. Το μήνυμα φυσικά είναι τόσο κυνικό που απευθύνεται κυρίως στα δύο μεγάλα κόμματα και στις εφεδρικές δυνάμεις γύρω τους. Ανίκανες να απαντήσουν οι ηγεσίες του ΣΥΡΙΖΑ και των Ανεξάρτητων Ελλήνων, επέλεξαν να βάλουν την ουρά στα σκέλια.
Ωστόσο, το δίλημμα που έθεσαν είναι καθ’ όλα πραγματικό. Στα πλαίσια του ευρώ η Ελλάδα δεν έχει καμμιά πιθανότητα ανάκαμψης, ή πολύ περισσότερο ανάταξης της οικονομίας της. Αυτό σήμερα γίνεται φανερό ακόμη και στους πιο αδαείς. Η χώρα δεν έχει τη δυνατότητα ούτε καν να αντιμετωπίσει το δημόσιο χρέος της με τους όρους που το κάνουν όλες οι άλλες χώρες του πλανήτη. Είναι δεμένη χειροπόδαρα, καταδικασμένη στο μαγκανοπήγαδο του ευρώ.

Μπορεί το PSI να μας άφησε ως χώρα περισσότερο χρεωμένους και με μια νέα δανειακή σύμβαση για να πληρώνουμε τα χασούρα των τραπεζιτών, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας απασχολεί. Γιατί έτσι και θυμώσει η Μέρκελ θα μας διώξει από το ευρώ. Βέβαια, από τους κερδισμένους της όλης υπόθεσης είναι οι εταιρείες σύμβουλοι της κυβέρνησης για την αναδιάρθρωση του χρέους που αμείφθηκαν για την χειρότερη, την πιο ταπεινωτική αναδιάρθρωση χρέους που έγινε ποτέ σε βάρος χώρας με δεκάδες εκατομμύρια. Μια από αυτές τις εταιρείες συμβούλους είναι Cleary Gottlieb Steen & Hamilton που έχει παρουσία στα μεγάλα χρηματοπιστωτικά κέντρα των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Ασίας και της Λ. Αμερικής. Η συγκεκριμένη εταιρεία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους της Ουρουγουάης το 2003.

Τα σενάρια αυτά έχουν λιγότερη αξία από το χαρτί πάνω στο οποίο έχουν γραφτεί. Πρόκειται για κοινοτοπίες, ή για ασκήσεις επί χάρτου προκειμένου να πλασαριστεί η συγκεκριμένη εταιρεία και τα επιχειρηματικά συμφέροντα, ντόπια και ξένα, που συνδέονται μ’ αυτήν. Τον λόγο μας τον εξηγεί ένας από τους πλέον ειδικούς στην εθελοντική αναδιάρθρωση του χρέους, ο Lee C. Buchheit, συνεργάτης της εν λόγω εταιρείας στο γραφείο της στη Νέα Υόρκη. Ο Buchheit, ο οποίος απέκτησε φήμη λόγω της επιτυχούς εμπλοκής του στην αναδιάρθρωση της Ουρουγουάης, απάντησε πρόσφατα σε ερώτημα που του τέθηκε σχετικά με τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους ως εξής:

«Τοποθετήστε την Ελλάδα στην Πανότια ήπειρο, δώστε της ένα άλλο νόμισμα εκτός από το ευρώ και επαναρυθμίστε την βάση των πιστωτών της έτσι ώστε να μειωθεί η εξαιρετικά επικίνδυνη έκθεση των Ευρωπαϊκών τραπεζών, και τότε θα υπάρξει ελάχιστη αμφιβολία ότι μια ριζική αναδιάρθρωση του χρέους θα ήταν δυνατή. Όμως η πιθανότητα για μια αναδιάρθρωση του χρέους αποκλείεται εκ προοιμίου για μια Ελλάδα που βρίσκεται εντός ευρώ, δαπανά ευρώ και χρωστά σε ευρώ. Γιατί; Η προφανής απάντηση βρίσκεται σε αυτή την ενδεικτική λέξη ‘ευρώ’. Κι ενώ αυτό είναι αληθινό, είναι εν μέρει σωστό. Μια αναδιάρθρωση του Ελληνικού χρέους μπορεί να επιτρέψει ένα σκουλήκι αμφιβολίας να γλιστρήσει στα κεφάλια των αγοραστών των άλλων ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων και ίσως όχι μόνο των κυβερνήσεων που βρίσκονται στη ζώνη της ελιάς. Αυτό το σκουλήκι θα καταναλώσει αναπόφευκτα μονάδες βάσης από τα μελλοντικά κουπόνια των ομολόγων, αλλά πόσες μονάδες βάσης, και για πόσο χρονικό διάστημα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει.»
Το αδιέξοδο αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ευρωκράτες και οι ντόπιοι κυβερνώντες, αλλά η ανάγκη να προχωρήσουν, όχι τώρα πια με θυσίες, αλλά με τη θυσία του λαού και της χώρας, γίνεται επιτακτική προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντα της χρηματιστικής ολιγαρχίας και του νομίσματός της, του ευρώ. Η μετατροπή της Ελλάδας σε μια διαλυμένη χώρα υπό καθεστώς δουλοπαροικίας του χρέους, εξασφαλίζει όχι βέβαια την επιβίωση του ελληνικού λαού, αλλά την στήριξη του ευρώ. Κι επομένως για οποιονδήποτε στέκει καλά στα μυαλά του, το όλο θέμα του ευρώ δεν μπορεί παρά να τίθεται ευθύς εξαρχής.
Η αναζήτηση της οικονομικής σταθερότητας στο πεδίο της νομισματικής ρύθμισης αποτελεί μια πολύ παλιά νεύρωση του καπιταλισμού. Έχει την καταγωγή της στα νομισματικά πειράματα του Τζον Λο τον 16^ο αιώνα, που οδήγησαν στις πρώτες χρηματοπιστωτικές φούσκες με καταστροφικά αποτελέσματα. Ήταν τόσο απεχθής η εμπειρία από εκείνους τους πρώτους πειραματισμούς του Λο που οι πιο φωτισμένοι εκπρόσωποι της πολιτικής και της οικονομίας για σχεδόν δυο αιώνες αρνήθηκαν να πιστέψουν ότι η κυριαρχία του χρήματος, της πίστης και των χρηματαγορών συνιστούσαν το μέλλον της «οικονομίας της αγοράς, ενώ οι οικονομολόγοι της εποχής αγωνίστηκαν να πείσουν πως η σταθερότητα της οικονομίας δεν εξαρτάται από τη χρηματοπιστωτική σφαίρα αλλά πρωταρχικά από τη διευρυμένη παραγωγή υλικού πλούτου. Μάλιστα, ακόμη κι ο Άνταμ Σμιθ, είχε προειδοποιήσει ήδη από τα τέλη του 18^ου αιώνα ότι η ανάγκη για εθνικό χαρτονόμισμα, που εκδίδεται από μια εθνική κεντρική τράπεζα, δεν αφορά τόσο στα μεγάλα κράτη όσο τα μικρά, ώστε να διαθέτουν τους ελάχιστους δυνατούς όρους ελέγχου της οικονομίας τους και το εμπόριό τους να μη γίνεται έρμαιο των ισχυρών νομισμάτων. Μήπως ήξερε κάτι που θέλουν να αγνοούν πολλοί σήμερα;
Όποτε οι διεθνείς κερδοσκοπικές ορέξεις των πιο αντιδραστικών κύκλων του κεφαλαίου γνώριζαν νέες εξάρσεις, όποτε ο άγριος ανταγωνισμός, οικονομικός και πολιτικός, για κυριαρχία στις παγκόσμιες αγορές άναβε, τότε εμφανίζονταν θεωρίες που πρότασσαν ως θεμελιώδη ανάγκη την ύπαρξη ενός ισχυρού παγκόσμιου χρήματος. Τέτοιες ήταν οι νομισματικές αντιλήψεις των μερκαντιλιστών του 17^ου αιώνα, που ήθελαν να δικαιολογήσουν την ακόρεστη δίψα για χρυσάφι των μεγάλων αυτοκρατοριών της εποχής. Ανάλογες νευρώσεις διέκριναν και τους θιασώτες του «χρυσού κανόνα», που φαντάζονταν ότι η μετατροπή του χρυσού σε γενικό διεθνές ισοδύναμο για όλα τα νομίσματα θα εξασφάλιζε τη σταθερότητα. Η τραγική αυτή αυταπάτη χάθηκε οριστικά στα συντρίμμια που προκάλεσε το μεγάλο κραχ του 1929.
Η νομισματική προσάρτηση –μιας κι αυτό σημαίνει «παγκόσμιο χρήμα» – αποτελούσε για τις ισχυρές χώρες ένα καλό μέσο για την προώθηση των δικών τους οικονομικών συμφερόντων εις βάρος λιγότερο ισχυρών χωρών. Στη βάση αυτή υπήρξε στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα και η Λατινική Νομισματική Ένωση, η οποία δημιουργήθηκε στη βάση του χρυσού γαλλικού φράγκου και έγινε για την προώθηση των γαλλικών χρηματιστικών-τοκογλυφικών συμφερόντων. Σ’ αυτήν είχε ενταχθεί και η Ελλάδα. Η εμπειρία για τη χώρα μας υπήρξε καταστροφική, έστω κι αν και οι τότε κυβερνώντες εκθείαζαν τη σύνδεση της δραχμής με το «ισχυρό φράγκο» ως παγίωση της «σταθερότητας» και του «αναπτυξιακού δυναμισμού» της ελληνικής οικονομίας. Στην πραγματικότητα η Λατινική Ένωση συνέβαλε σημαντικά στην καταστροφική υπερχρέωση της χώρας. Οι μόνοι που ωφελήθηκαν ήταν οι Γάλλοι τραπεζίτες και όσοι «χρυσοκάνθαροι» ντόπιοι σπεκουλαδόροι συνδέονταν με γαλλικά χρηματιστικά συμφέροντα, όπως π.χ. ήταν ο μεγαλοχρηματιστής Βλαστός, ο οποίος υπήρξε ένας από τους παρασκηνιακούς αρχιτέκτονες του στημένου πολέμου του 1897, μόνο και μόνο για να επωφεληθεί αυτός και οι όμοιοί του από την χρεωκοπία της Ελλάδας και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου.
Στην Ελλάδα η θεωρία αυτή εισήχθη από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο. Ο λόγος ήταν απλός: οι δανειστές, που με τον ΔΟΕ είχαν δεσμεύσει τις βασικές πηγές εσόδων του ελληνικού κράτους, ήθελαν να εισπράττουν σε σκληρό νόμισμα, παρά σε πληθωριστική δραχμή. Κι έτσι άρχισαν να μιλούν για την αξία της σκληρής χρυσής δραχμής και πόσα καλά θα έφερνε στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθεί η χώρα στην τέταρτη ιστορικά επίσημη πτώχευση του 1932, αφού πρώτα την είχε εξουθενώσει με πολιτικές λιτότητας σαν τις σημερινές, η δημοσιονομική επιτροπή της Κοινωνίας των Εθνών.
Στην ουσία η Ελλάδα απέκτησε εθνικό νόμισμα που καθόριζε και εξέδιδε η ίδια, μόνο μετά τον πόλεμο, όταν στα τέλη της δεκαετίας του ’40 μπήκε δοκιμαστικά σε παραγωγή χαρτονομίσματος η εκτυπωτική offset μηχανή που είχαν αφήσει πίσω τους οι κατοχικές δυνάμεις. Ουσιαστικά μόνο μετά την νομισματική μεταρρύθμιση Μαρκεζίνη (1953) έχουμε ομαλή κυκλοφορία εθνικού νομίσματος που εκδίδεται απευθείας στην Ελλάδα. Η υιοθέτηση του ευρώ ήταν η κατάληξη μιας διαδικασίας διαρκών υποτιμήσεων όχι μόνο της δραχμής, αλλά και της πραγματικής οικονομίας, προκειμένου η Ελλάδα να μετατραπεί βίαια σε μια «ανοιχτή οικονομία» στην κερδοσκοπία των κεφαλαιαγορών της Ευρώπης και παγκόσμια.
Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν μπορεί να υπάρξει για την αντιμετώπιση της δεινότατης κατάστασης, αν πρώτα απ’ όλα δεν απεγκλωβιστεί η χώρα από το ευρώ. Αυτό σημαίνει απλά ότι είναι άμεση ανάγκη η αποδέσμευση εδώ και τώρα από το ευρώ. Δίχως αυτήν είναι αδύνατον να υπάρξουν πολιτικές ριζικής αντιμετώπισης των οξύτατων προβλημάτων προς το συμφέρον της χώρας και του λαού της. Βέβαια υπάρχουν πάντα οι θρησκόληπτοι με την «ευρωπαϊκή προοπτική», οι τρόφιμοι του λεβαντινοραγιαδισμού, τα λαμόγια των ευρωπαϊκών κονδυλίων, οι λαθροθήρες του φυσικού και κοινωνικού πλούτου της χώρας και το πολιτικό τους προσωπικό, που μπροστά στον κίνδυνο της αφύπνισης του λαού καλούν σε πανστρατιά.
Όμως τα πράγματα είναι εξαιρετικά απλά. Όσοι αρνούνται να θέσουν ως άμεσο αίτημα την αποδέσμευση από το ευρώ και την ΟΝΕ, δεν είναι παρά συνυπεύθυνοι, ή θύματα στα αδιέξοδα που οικοδομεί το χρηματιστικό κεφάλαιο και οι μηχανισμοί του, όσο κι αν ασκούνται σε αντιμνημονιακές κορώνες και σε σκληρές καταγγελίες των πολιτικών της τρόικας και της ΕΕ.

Δημήτρης Καζάκης

Δημοσιεύτηκε στο Χωνί, 20/5/2012