Παιχνίδι υψηλού ρίσκου από τον Πούτιν

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Την περασμένη Τρίτη, ο Βλαντιμίρ Πούτιν εκφώνησε την πιο σημαντική ομιλία της ζωής του. Κάτω από τους μεγαλοπρεπείς πολυελαίους της στοιχειωμένης από τα φαντάσματα των τσάρων αίθουσας του Αγίου Γεωργίου, στο Κρεμλίνο, άγγιξε τις πιο ευαίσθητες χορδές της ρωσικής, συλλογικής μνήμης, προτού ανακοινώσει την «επιστροφή της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης στο λιμάνι της μητέρας πατρίδας». Για πρώτη φορά, μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ρωσία μεγάλωσε την επικράτεια της, προσθέτοντας μια στρατηγικής σημασίας περιοχή χωρίς να χυθεί σταγόνα ρωσικό αίμα.

Οι ηγέτες της Δύσης μίλησαν για «προσάρτηση», υποστηρίζοντας ότι το δημοψήφισμα που προηγήθηκε ήταν άκυρο, καθώς οι πολίτες της Κριμαίας σύρθηκαν στις κάλπες «με ρωσικά όπλα στον κρόταφο».

Ουδείς σοβαρός ανταποκριτής ή διπλωμάτης αμφισβητούσε, ωστόσο, ότι η πλειονότητα των κατοίκων της επιθυμούσε την προσχώρηση στη Ρωσία. Τα επόμενα εικοσιτετράωρα ενίσχυσαν αυτή την αίσθηση, καθώς μεγάλο μέρος των 25.000 Ουκρανών στρατιωτών που βρίσκονταν στον Κριμαία προσχωρούσαν στο ρωσικό στρατόπεδο, ενώ οι υπόλοιποι εγκατέλειπαν τις βάσεις τους ύστερα από την έφοδο άοπλων «πολιτοφυλακών», αφήνοντας μάλιστα τον αρχηγό του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού όμηρο των εισβολέων.

Ήταν μια πραγματική ταπείνωση για τη νέα κυβέρνηση του Κιέβου, μετά την οποία ουδεμία δυτική χώρα, ακόμη και αν το σκεφτόταν πραγματικά, θα αποπειραθεί να αμφισβητήσει το νέο στάτους κβο. Αν οι δυνάμεις του Κιέβου δεν προβάλλουν την παραμικρή αντίσταση, έστω για τα μάτια του κόσμου, γιατί να μπλέξουν οι Αμερικάνοι για χάρη αυτών των πόλεων με τα παράξενα, ελληνικά ονόματα – Συμφερόπολη, Μαριούπολη, Σεβαστόπολη – τις οποίες μέχρι χτες δεν θα μπορούσαν καν να εντοπίσουν στο χάρτη; Όταν ο Μπάρακ Ομπάμα δήλωνε στο NBC ότι «δεν θα εμπλακούμε σε πόλεμο με τη Ρωσία», μιλούσε όχι η μοιρολατρία, αλλά η κοινή λογική.

Το μέγα ερώτημα, που απασχολεί όλο τον κόσμο, είναι ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις του Πούτιν. Η διαβεβαίωση του ότι η Μόσχα δεν σκοπεύει να επέμβει στην ανατολική Ουκρανία δεν ακούστηκε ιδιαίτερα πειστική, καθώς συνοδευόταν από την προειδοποίηση ότι η Ρωσία έχει υποχρέωση να προστατεύει τους ομοεθνείς της. Ήδη, στα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της ανατολικής Ουκρανίας – Ντόνετσκ, Χαρκόβ, Δνειπεροπετροφσκ – η ρωσόφωνη πλειοψηφία βρίσκεται σε αναταραχή και οι κινήσεις για δημοψηφίσματα τύπου Κριμαίας ενισχύονται.

ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, περίπου τα τρία τέταρτα των κατοίκων στις προαναφερθείσες περιοχές στέκονται αρνητικά έναντι των νέων αρχών του Κιέβου. Το αμέσως επόμενο διάστημα διαγράφεται κρίσιμο, καθώς η προσωρινή κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει προκηρύξει προεδρικές εκλογές για τις 25 Μαΐου. Αν οι εκλογές πραγματοποιηθούν χωρίς μείζονα απρόοπτα, σε Δυτική και Ανατολική Ουκρανία, το νέο καθεστώς θα έχει εδραιωθεί και η Ρωσία θα έχει κερδίσει μεν την Κριμαία, αλλά θα έχει χάσει ανεπιστρεπτί, για το προβλέψιμο μέλλον, αυτή τη μεγάλη χώρα των 46 εκατομμυρίων κατοίκων. Με όσα έχουμε δει μέχρι τώρα, είναι δύσκολο να δεχτούμε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα καταπιεί μια τέτοια εξέλιξη.

Το πιθανότερο είναι ότι η Μόσχα θα χρησιμοποιήσει το τετελεσμένο του της Κριμαίας για να πετύχει έναν συμβιβασμό με το Κίεβο και τη Δύση στην κατεύθυνση που σαφώς περιέγραψε ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ: συνταγματική αναθεώρηση που θα μετατρέψει την Ουκρανία σε ομόσπονδο κράτος, με μεγάλο βαθμό αυτονομίας των ανατολικών και νότιων περιοχών, κατοχύρωση των δικαιωμάτων των Ρωσόφωνων και εγγυήσεις για την ουδετερότητα της χώρας και τη μη ένταξη της στο ΝΑΤΟ. Είναι αξιοσημείωτο ότι παρόμοιες υποσχέσεις έδωσε την περασμένη Τετάρτη ο προσωρινός πρωθυπουργός της Ουκρανίας Αρσένι Γιατσένιουκ, σε μια προσπάθεια κατευνασμού των Ρωσόφωνων. Στερνή μου γνώση, να σ΄είχα πρώτα…

Τέλος, το Κρεμλίνο φρόντισε να διευρύνει την γκάμα των πιθανών αντιδράσεων του, στέλνοντας, σε χαμηλούς για την ώρα τόνους, μηνύματα υποστήριξης προς άλλες φιλορωσικές αυτόνομες περιοχές, όπως η Υπερδνειστερία στη Μολδαβία και η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Ωστόσο, το τολμηρό «παιχνίδι» του Βλαντιμίρ Πούτιν εμπεριέχει πολύ μεγάλο ρίσκο. Με την προσάρτηση της Κριμαίας, ο Ρώσος πρόεδρος πέρασε τον Ρουβίκωνα. Τίποτα δεν θα είναι όπως χθες, στις σχέσεις της χώρας του με τη Δύση – κάτι που ο τολμηρός, αλλά όχι τυχοδιώκτης Πούτιν ασφαλώς δεν θα πάρει αψήφιστα, γνωρίζοντας την αχίλλειο πτέρνα του, την κατάσταση της ρωσικής οικονομίας.

Παρά την όποια ανάκαμψη της τελευταίας δεκαετίας, η Ρωσία συνεχίζει να έχει μια οικονομία ίδιου μεγέθους με την Ιταλία. Η μόνη ρωσική εταιρεία που γνωρίζει όλος ο κόσμος είναι η Gazprom και οι φημισμένες εξαγωγές της περιορίζονται στα όπλα, τους υδρογονάνθρακες και τη βότκα. Ενδεχόμενος οικονομικός πόλεμος με τη Δύση θα είχε αρνητικές συνέπειες και για τις δύο πλευρές…

Πηγή: «Καθημερινή»