Αμόκ κερδοσκοπίας με το φθηνό και άφθονο χρήμα

Του Δημήτρη Καζάκη

Όταν βλέπετε το κόστος των ομολόγων της Ισπανίας να πέφτει κάτω από αυτό των ΗΠΑ, τι συμπέρασμα θα βγάζατε; Ότι η Ισπανία ξαφνικά απέκτησε καλύτερη οικονομία από τις ΗΠΑ; Όχι βέβαια. Κάτι άλλο συμβαίνει. Κι αυτό έχει να κάνει με την πολιτική των επιτοκίων της ΕΚΤ.

Αμέσως μετά τις αποφάσεις της ΕΚΤ να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια, ακόμη και με αρνητικό πρόσημο, επικράτησε πανικός στην αγορά ομολόγων της ευρωζώνης. Το «πακέτο Ντράγκι» πυροδότησε ράλι συνολικά στην αγορά ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας με την Ισπανία και την Ιρλανδία να δανείζονται πια φθηνότερα από τις ΗΠΑ, ενώ σε νέο χαμηλό ρεκόρ βρέθηκε η απόδοση του πορτογαλικού δεκαετούς.

Η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου αναφοράς υποχωρούσε στο 5,54%, σε επίπεδα που είχε να βρεθεί από τις αρχές του 2010, πριν από την ένταξη της χώρας στο Μνημόνιο.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Η πολιτική της ΕΚΤ για ακόμη φθηνότερο και πιο άφθονο χρήμα για τις τράπεζες πυροδότησε το ενδιαφέρον για κρατικά ομόλογα. Το χρήμα σε αποταμιεύσεις που διέθεταν οι μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης κυρίως, δεν διοχετεύτηκε στην πραγματική οικονομία και τις επιχειρήσεις - όπως θεωρούσαν, ή τουλάχιστον έτσι έλεγαν οι επιτελείς της ΕΚΤ - αλλά στην αγορά κρατικών ομολόγων. Κι αυτό ήταν αναμενόμενο για όποιον δεν έχει κρύψει το κεφάλι του μέσα στην καυτή άμμο.

Καμιά μεγάλη τράπεζα δεν πρόκειται να ρισκάρει χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων, όταν μπορεί με μεγαλύτερη ασφάλεια να κερδίσει από τις αγορές ομολόγων και παραγώγων. Άλλωστε υπάρχει ο Ντράγκι που τους εγγυάται να κάνει "οτι κι αν χρειαστεί" για να διασφαλίσει τις αποδόσεις των ενεργητικών τους, όσο πλασματικά κι αν είναι. Έτσι οι μεγάλες τράπεζες αισθάνονται ασφαλείς να αγοράσουν ομόλογα κρατών, που χωρίς την εγγύηση της ΕΚΤ ούτε που θα ακουμπούσαν.

Που οδηγεί αυτή η τακτική; Είναι σίγουρο ότι θα εκτινάξει το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης, καθ' ότι οι κυβερνήσεις θα βρουν την μείωση του κόστους δανεισμού ως ένα καλό κίνητρο για έξοδο στις αγορές προκειμένου να καλυφθούν οι τεράστιες ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους και όχι μόνο.

Όσο θα αυξάνει το δημόσιο χρέος και οι μεγάλες τράπεζες θα φορτώνονται με νέα κρατικά ομόλογα, τόσο θα ζητούν εξασφαλίσεις από τις κυβερνήσεις. Το αποτέλεσμα θα είναι να ενταθούν οι πολιτικές οριζόντιων περικοπών, προκειμένου να επιτευχθούν πρωτογενή πλεονάσματα, που σε συνθήκες ύφεσης ισοδυναμούν με καταστροφή. Το ίδιο θα ενταθούν παντού οι πολιτικές φιλελευθεροποίησης των αγορών και ιδιωτικοποιήσεων.  Όλα στο σφυρί.

Ταυτόχρονα, οι αποταμιεύσεις και γενικά η καταθετική βάση των τραπεζών θα εξανεμίζεται λόγω των επιτοκίων, ή θα μετατρέπεται σε χρεωστικούς τίτλους από τις ίδιες τις τράπεζες. Τα κόκκινα δάνεια θα αυξάνονται και θα εξαναγκάζουν τις τράπεζες να εκδίδουν ομόλογα με εγγύηση περιουσιακά τους στοιχεία (asset backed securities). Οι εγχώριες τράπεζες το έχουν κάνει ήδη.

Η εκτίναξη αυτής της τιτλοποίησης έχει ήδη προβλεφθεί από την ΕΚΤ, η οποία έχει ήδη ανακοινώσει ότι "προετοιμάζεται" για αγορές τέτοιων τίτλων προκειμένου να ελαφρύνει τα ενεργητικά των μεγάλων "συστημικών" τραπεζών. Το αποτέλεσμα είναι ήδη προδιαγεγραμένο. Η έκρηξη που εγκυμονείται θα είναι τέτοια που το κραχ του 2008, το οποίο πυροδοτήθηκε από αυτή την αγορά τίτλων, θα μοιάζει παιδική χαρά.

Σε τέτοιες συνθήκες όπου οι μεγάλοι καρχαρίες των αγορών, δηλαδή οι μεγάλοι τραπεζικοί κολοσσοί, έχουν πάθει αμόκ με ομόλογα και παράγωγα απορροφόντας όλη την ρευστότητα από την πραγματική οικονομία, τι μπορεί να κάνει ο απλός αποταμιευτής; Να εξασφαλίσει ότι οι αποταμιεύσεις του, ή το μικρό του κεφάλαιο διατηρείται υπό την μορφή ρευστού και εκτός τραπεζών. Τουλάχιστον εκτός τραπεζών της ευρωζώνης.

Πηγή: «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ»