Ενεργειακό προτεκτοράτο - ΔΕΗ, ΕΕ και ενεργειακός πόλεμος

Του Ανδρέα Ζαφείρη

1. Κάντο όπως η Ευρώπη.

Η ιδιωτικοποίηση της Δ.Ε.Η. δεν είναι μνημονιακή απαίτηση. Η ιδιωτικοποίηση της ενέργειας έχει αφετηρία τις οδηγίες της Ε.Ε. (οδηγία 96/92/ΕΚ). Σύμφωνα με το άρθρο 27 η Ελλάδα (λόγω …«τεχνικών ιδιομορφιών»… καμιά φορά και οι Βρυξελογραφειοκράτες έχουν χιούμορ) έπαιρνε παράταση 2 ετών. Η διαδικασία ξεκίνησε το 2001, όταν η ΔΕΗ ιδιωτικοποιήθηκε κατά 49%. (Το 36% των μετοχών ανήκε σε διεθνή επενδυτικά σχήματα, κυρίως αμερικανικά). Το δημόσιο εισέπραξε 1,8 δισ. ευρώ ενώ τα καθαρά ετήσια κέρδη (μετά από φόρους, τόκους και αποσβέσεις) της ΔΕΗ ήταν 2,4 δισ. ευρώ.

Η «δημόσια» –ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ μόνο δημόσιο χαρακτήρα δεν είχε. Από το 2000 ως το 2013, η αύξηση στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 102% (22,5% τα χρόνια της κρίσης) για τα νοικοκυριά και 76,3% για τη βιομηχανία. 350.000 νοικοκυριά έμειναν χωρίς ρεύμα και 1.620.000 αντιμετωπίζουν δυσχέρεια στις πληρωμές –ακόμα και με διακανονισμούς.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη η «απελευθέρωση» σήμαινε αύξηση των τιμολογίων κατά 71% στη Σουηδία, κατά 84% στην Ιρλανδία, κατά 63% στη Δανία.

Η ΔΕΗ παρέμενε µια τεράστια επιχείρηση, που εξυπηρετούσε 7 εκατ. πελάτες και κατείχε ανυπολόγιστα περιουσιακά στοιχεία. Το α΄ τριμήνου του 2014, ο τζίρος της άγγιξε το 1,5 δισ. ευρώ. Ακόμη και αυτή η ΔΕΗ ήταν ένας αναχρονισμός για τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

2. Ευρωπαϊκό (Target) model.

Έτσι, ήδη από το 2010, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ)- που λειτουργεί σε στενή συνεργασία με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές αρχές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή/DG Energy & DG Competition, ACER, CEER) - υπέβαλε, τον Ιούλιο του 2010 αναλυτικές (και πάνω απ΄όλα εποικοδομητικές) προτάσεις.

Ο επανασχεδιασμός της εγχώριας αγοράς «...πρέπει να λάβει υπόψη του τη συμβατότητα με το προτεινόμενο μοντέλο των υπόλοιπων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης, καθώς η δημιουργία ενός ενιαίου μοντέλου αγοράς στην Ευρώπη (Target Model), μέσω σύζευξης των εθνικών αγορών, προχωρεί με ταχύτατους ρυθμούς».

Το Τarget Μodel σημαίνει ότι η Ελλάδα εντάσσεται (μαζί με Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Σλοβακία, Ιταλία) σε μια από τις 7 περιφερειακές ομάδες (Regional Groups) εντός Ε.Ε.

Στα πλαίσια του κάθε group –ανάμεσα σε άλλα- θα πρέπει να υπάρξει σύγκλιση τιμών. Στο συγκεκριμένο group θα επιτευχθεί με μείωση τιμών στην Γερμανία και αύξηση τιμών στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Βουλγαρίας που της επιβλήθηκε «σύγκλιση», με αυξήσεις κατά 100% (συνέπεια και της «απελευθέρωσης», των ιδιωτικοποιήσεων και της αδρής επιδότησης των ιδιωτών ΑΠΕ)-(ακολούθησε εξέγερση και «έκπτωση» -επί της αύξησης βέβαια-8%).

Μικρή λεπτομέρεια: στη Βουλγαρία η kWh στοίχιζε 0,093 ενώ στην Ελλάδα 0,089.

3. WACC (Weighted Average Cost of Capital)

Το τιμολόγιο που θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός θα καθορίζεται και σε σύγκριση µε τον WACC (Weighted Average Cost of Capital ) - Μεσοσταθµικό Κόστος Κεφαλαίου. Το WACC είναι ένας δείκτης κερδοσκοπίας που συγκρίνει την απόδοση της απασχόλησης των κεφαλαίων σε µια παραγωγική εταιρεία, µε την τοποθέτησή τους σε χρηµατιστηριακά προϊόντα. Οι ιδιώτες που θα «επενδύσουν» θα πρέπει να αποζημιώνονται µε τα κέρδη που θα τους απέδιδαν τα κεφάλαια της ΔΕΗ, αν τα «επένδυαν» «χρηματιστηριακά».

Μια αύξηση της τάξης του 11-13% στο WACC (όπως προτείνει η ΡΑΕ) θα επιφέρει αυτόματα αύξηση 21-35% στη Χρέωση Χρήσης Συστήματος, τόσο στην οικιακή όσο και στη βιομηχανική κατανάλωση.

Επιπλέον θα επιβαρυνθούν τα τιμολόγια και με την αύξηση στο «Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων». (ΕΤΜΕΑΡ). Η αύξηση του τέλους αυτού από το 2010 και μετά ανέρχεται στο αστρονομικό ποσοστό του 12.870% (και έπεται συνέχεια). Τα λαϊκά στρώματα πληρώνουν έτσι το μύθο της «πράσινης ανάπτυξης».

Κάπου εδώ ακόμη και ο Adam Smith κάνει χαρακίρι στην κόλαση.

4. Ανεξάρτητες αρχές «με αρχές».

Τη διασφάλιση ότι ο ιδιώτης και θα πραγματοποιεί επενδύσεις και θα διατηρήσει «κοινωνικό προφίλ», παρέχει, κατά την κυβέρνηση, η λειτουργία της «ανεξάρτητης» Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Η ΡΑΕ διορίζεται από την κυβέρνηση και λογοδοτεί μόνο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το μοντέλο «απελευθέρωσης» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που επιβλήθηκε στη χώρα μας, σχεδιάστηκε από τη ΡΑΕ. Η κυβέρνηση προτίθεται να αυξήσει κι άλλο το θεσμικό ρόλο, (μετάφραση: να την καταστήσει ακόμη πιο ανεξέλεγκτη). Η «ανεξαρτησία» της είναι αποδεδειγμένη στην αδειοδότηση και τον έλεγχο ιδιωτών «επενδυτών» στην Προμήθεια Ηλεκτρικής Ενέργειας, όπως η Energa και η Hellas Power που χρέωσαν το δημόσιο με πάνω από 300 εκ. €.

5. Ενεργειακή-και όχι μόνο- εξάρτηση.

Υπάρχουν και επιπλέον λόγοι –πέρα του δικτύου των 7 εκ. καταναλωτών και τα άμεσα κέρδη - που μονοπωλιακές εταιρίες, (όπως οι γερμανικές «RWE» και «EON», η ιταλική «Edison» ,οι γαλλικές «EDF» και «Gaz De France - Suez») δείχνουν τόσο έντονο ενδιαφέρον. Τα –ιδιαίτερα κερδοφόρα και κρίσιμα για το μέλλον- κοιτάσματα λιγνίτη των 450 εκατομμυρίων τόνων. Ο έλεγχος του χώρου της ενέργειας δεν αφορά μόνο το κέρδος κάποιων ιδιωτών.

Η Ελλάδα ήταν ήδη μια χώρα με υψηλή ενεργειακή εξάρτηση- παρ όλο τον ενεργειακό πλούτο που διαθέτει. Λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, σχιστολιθικό αέριο (shale gas)- η νέα, μεγάλη ενεργειακή εφεδρεία των Η.Π.Α. Ενεργειακός πλούτος που έχει ήδη υποθηκευθεί. (Ή ετοιμάζεται να υποθηκευθεί καθώς το ενδιαφέρον Ε.Ε. και Η.Π.Α. είναι ιδιαίτερο και οενεργειακός ψυχρός –και συχνά θερμός- πόλεμος μαίνεται-και στο έδαφος της Ευρώπης πλέον).

Το 2006 ο δείκτης ενεργειακής εξάρτησης –δηλαδή το ποσοστό των εισαγωγών ενέργειας επί της εγχώριας ακαθάριστης κατανάλωσης– έφτασε το 71,9%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Μια χώρα με τέτοιας έκταση ενεργειακή εξάρτηση δύσκολα μπορεί να ακολουθήσει εναλλακτική πολιτική. Ειδικά σε μια χώρα που βουλιάζει στην ύφεση, η ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, της ΔΕΗ, των υδάτινων πόρων εξασφαλίζουν ακόμη περισσότερο, την μετατροπή της σε ενεργειακό προτεκτοράτο.

Η ενεργειακή εξάρτηση όμως συνιστά εξάρτηση και έλεγχο σε πλήθος τομέων. Πολιτικούς, οικονομικούς. Ακόμη και σε στρατιωτικό. (Για παράδειγμα: Από το Εθνικό Κέντρο Ελέγχου Ενέργειας που λειτουργεί ο ΑΔΜΗΕ (που ιδιωτικοποιείται) ελέγχεται η ηλεκτροδότηση όλων των τηλεπικοινωνιών και συστημάτων εντοπισμού των ενόπλων δυνάμεων, όπως και η λειτουργία εξειδικευμένων οπλικών συστημάτων).  Αποτελεί ερώτημα πως η εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας, (και άρα της δημιουργίας όρων οικονομικής ανάκαμψης) , των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων και της παροχής χαμηλού κόστους ρεύματος για όλους μπορεί να επιτευχθούν χωρίς ένα Ενιαίο Δημόσιο, Κοινωνικοποιημένο φορέα Ενέργειας, ενταγμένο σε μια οικονομική πολιτική  που θα λειτουργεί με άξονα τον άνθρωπο, τις λαϊκές ανάγκες και όχι τα κέρδη.

Πηγή:  «iskra»