Αργεντινή, Ελλάδα και χρέος

Του Νέστορα Νεστορίδη

Αν και μπορούμε να βρούμε αρκετά κοινά σημεία στην περίπτωση της Αργεντινής με εκείνην της Ελλάδας (χρέος, ΔΝΤ κλπ) υπάρχουν και σημαντικές διαφορές τις οποίες δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, τόσο όσον αφορά την οικονομική συγκυρία όσο και ενδογενείς παράγοντες των δύο χωρών. Ως εκ τούτου δεν μπορούμε εύκολα και αβίαστα να προχωρή-σουμε σε συνθήματα τύπου «κάντο όπως η Αργεντινή». Παρ’ ολ’ αυτά έχουμε πολλά να διδαχθούμε από την αργεντίνικη υπόθεση και να βγάλουμε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.

Η περίπτωση της Αργεντινής

Το 2001 η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος της και εν συνεχεία μπήκε σε διαπραγματεύσεις για την αποπληρωμή του.

Οι διαπραγματεύσεις ήταν μακροχρόνιες και σε αυτές συμφώνησαν οι κάτοχοι του 91% των ομολόγων της Αργεντινής (μεταξύ των οποίων και αμερικανικοί τραπεζικοί κολοσσοί) στο κούρεμα των ομολόγων τους στο 70%. Μία μικρή μερίδα ωστόσο ομολογιούχων (που κατέχει μόλις το 9%) αρνήθηκε τη ρύθμιση και έσυρε την Αργεντινή στα δικαστήρια διεκδικώντας να αποπληρωθούν τα ομόλογα στη πλήρη ονομαστική αξία τους. Πρόκειται για τα λεγόμενα κεφάλαια «γύπες» τα οποία είχαν αγοράσει στη δευτερογενή αγορά τα ομόλογα σε τιμές εξευτελιστικές (5% της ονομαστικής αξίας πχ) και απαίτησαν η αποπληρωμή να γίνει στο 100%. Τα εν λόγω ομόλογα υπάγονται στο αμερικανικό δίκαιο και το δικαστήριο της Ν. Υόρκης δικαίωσε τους «γύπες», τινάζοντας στον αέρα όλη τη διαδικασία αποπληρωμής των κουρεμένων ομολόγων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κερδοσκόποι προσπαθούν να πλήξουν την Αργεντινή. Ας θυμηθούμε ότι το 2012 η Γκάνα (μέσω δικαστικής απόφασης δικού της δικαστηρίου) κατέσχεσε πολεμικό πλοίο (!) της Αργεντινής βασιζόμενη σε παρόμοια απόφαση αμερικανικού δικαστηρίου. Φυσικά η Αργεντινή προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας, όπου και δικαιώθηκε πανηγυρικά, παραλαμβάνοντας το πλοίο της, χωρίς να πληρώσει ούτε ένα πέσο στους τοκογλύφους. Αξίζει να σημειωθεί πως το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας δικαίωσε την Αργεντινή, βασιζόμενο στην ασυλία που απολαμβάνουν τα πολεμικά πλοία.

Το ενδιαφέρον στην περίπτωση της Αργεντινής είναι πως η χώρα από ένα σημείο και μετά δεν βρίσκεται αντιμέτωπη σε αυτόν τον αγώνα με ισχυρούς μονοπωλιακούς ομίλους και ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα. Αυτοί έχουν αποδεχτεί το κούρεμα και έχουν γίνει έξαλλοι με τα hedge funds και με την απόφαση του αμερικανικού δικαστηρίου που εμποδίζει την αποπληρωμή των κουρεμένων ομολόγων που κατέχουν. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο γίνονται κινήσεις από μεγάλες, ξένες τράπεζες ώστε να «σωθεί» η Αργεντινή.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Για μια σειρά λόγους (διεθνής οικονομική κρίση, αστάθεια ευρωζώνης, διαχρονικά εθελόδουλο ελληνικό πολιτικό σύστημα κλπ) στην Ελλάδα η αντιμετώπιση στο θέμα του χρέους ήταν τελείως διαφορετική από εκείνην στην περίπτωση της Αργεντινής. Σε πρώτη φάση με νύχια και με δόντια αποτράπηκε μία στάση πληρωμών του ελληνικού κράτους, καθώς μεγάλο μέρος τους κατείχαν μεγάλες ευρωπαϊκές (κυρίως γαλλικές και γερμανικές) τράπεζες, κάτι που θα τις έφερνε σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, αν συνυπολογίσουμε την οικονομική αστάθεια και αβεβαιότητα που επικρατούσε. Έτσι μεγάλο μέρος του χρέους άλλαξε χέρια, μέσω των μνημονίων και πήγε στην τρόικα. Κατόπιν, όταν το ελληνικό χρέος είχε εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα ύψη έγινε κούρεμα (το PSI, κατ επιταγήν της τρόικας), του οποίου χαμένοι ήταν κυρίως τα ασφαλιστικά ταμεία, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια και οι μικροομολογιούχοι, καθώς οι μεγάλες τράπεζες εξασφάλισαν μία σημαντική αποζημίωση για τη συμμετοχή τους.

Τα εγκλήματα που έγιναν από ΕΕ-ΔΝΤ-ελληνικές κυβερνήσεις στην περίπτωση της χώρας μας είναι πολλαπλά. Ενώ στην Αργεντινή κηρύχθηκε στάση πληρωμών προς το εξωτερικό χρέος και κατόπιν έγινε γενναίο κούρεμα στους πιστωτές, στην Ελλάδα τα σπασμένα τα πλήρωσε κυρίως το κοινωνικό κράτος και οι μικροομολογιούχοι. Επίσης, η Ελλάδα απεμπόλησε άνευ όρων και αμετάκλητα κάθε ασυλία (τωρινή ή μελλοντική) που εκπορεύεται από την εθνική της κυριαρχία. Τα ομόλογα τα οποία προέκυψαν πέρασαν στο Αγγλικό Δίκαιο, το πιο σκληρό Δίκαιο για οφειλέτη και τυχόν διαφορές θα εκδικάζονται στα δικαστήρια του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου! Παράλληλα έχει ιδρυθεί ένα ταμείο ξεπουλήματος του δημόσιου πλούτου, του οποίου τα έσοδα θα πηγαίνουν αποκλειστικά στην αποπληρωμή του χρέους (το γνωστό ΤΑΙΠΕΔ).

Δήλωση μη αναγνώρισης του χρέους άμεσα

Η περιπέτεια της Αργεντινής άρχισε σε μία οικονομική συγκυρία τελείως διαφορετική από την τωρινή. Επίσης, αν και ήταν συνδεδεμένο το πέσο με το δολάριο, δεν συμμετείχε σε νομισματική ένωση και έτσι δεν υπήρχε η κίνδυνος να καταρρεύσει μία ολόκληρη δομή στρατηγικής σημασίας για τα ιμπεριαλιστικά κέντρα (βλ. ευρωζώνη) από μία ενδεχόμενη χρεωκοπία της. Γι’ αυτό και σε εκείνη την περίπτωση, η κυβέρνηση μπόρεσε να ακολουθήσει ένα δρόμο στοιχειώδους αξιοπρέπειας και να συμβιβάσει (κάπως προς το ευνοϊκότερον για το λαό) τα συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων με εκείνα του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας ολιγαρχίας. Κάτι τέτοιο στην Ελλάδα του σήμερα είναι αδύνατον.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να κάνει όσα επαγγέλλεται μία μελλοντική κυβέρνηση της Αριστεράς είναι η απαλλαγή από το δυσβάσταχτο άχθος του χρέους. Οι δεσμεύσεις που έχουν επιβληθεί (απεμπόληση ασυλίας, αγγλικό δίκαιο κλπ) θέτουν ως μίνιμουμ προϋπόθεση τη μη-αναγνώριση του χρέους, ως χρέους παράνομου και απεχθούς, για την εξυπηρέτηση του οποίου καταπατήθηκε η εθνική κυριαρχία και συνεθλίβη ο λαός καθώς και την καταγγελία των δανειακών συμβάσεων. Έστω και μερική αποπληρωμή του χρέους θα αποτελεί ύβρη για τους αυτόχειρες, τους άστεγους και τους νεόπτωχους που δημιούργησαν τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις.

Η μη-αναγνώριση του χρέους φυσικά δεν λύνει από μόνη της το πρόβλημα. Πρέπει να συνοδεύεται από μία πολιτική διεξόδου από την κρίση, αλλά και από νέες δομές και πρακτικές που θα διασφαλίζουν πως από εδώ και πέρα η εξουσία (όποιος και αν την εκπροσωπεί) θα βάζει πάνω από όλα το λαό και την αξιοπρέπεια του. Το πανηγύρι της Μεταπολίτευσης, όπου μπορούσαν οι κάθε λογής εκσυγχρονιστές καιροσκόποι να τάζουν λαγούς με πετραχήλια και να κοροϊδεύουν το λαό και εν τέλει να οδηγηθούμε στη σημερινή κατάσταση, δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Στο όνομα της αποπληρωμής του χρέους και της προστασίας των δανειστών κάποιοι προχώρησαν στη διάλυση κάθε έννοιας εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας, σε μαζικό ξεπούλημα αλλά και στο ξεχαρβάλωμα παραδοσιακών, σημαντικών θεσμών του Αστικού Κράτους (υγεία, παιδεία, ασφαλιστικό κλπ). Όσοι εκτέλεσαν το παραπάνω σχέδιο πρέπει να λογοδοτήσουν στο λαό. Είναι απαραίτητο να γίνει ξεκάθαρο πως η μετατροπή της χώρας σε προτεκτοράτο και η κοινωνική εξαθλίωση δεν μπορούν να μείνουν εγκλήματα ατιμώρητα. Αν δεν προβούμε στις αναγκαίες ρήξεις και αν δεν επέλθει κάθαρση, δεν πρόκειται να δούμε διέξοδο από την υπάρχουσα κατάσταση.

Πηγή:  «iskra»