Χρηματιστήριο Αθηνών: Ό,τι φάνε, ό,τι πιούνε…

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Σε χρονιά της μεγάλης αρπαχτής εξελίχθηκε το 2013 για το χρηματιστήριο που είδε τον γενικό δείκτη, εν μέσω φτώχειας και ύφεσης, να αυξάνεται κατά 28%!

Η Ελλάδα είναι η χώρα των ρεκόρ. Το τελευταίο διάστημα ακούμε από κυβερνητικούς ότι η Ελλάδα πέτυχε την ταχύτερη δημοσιονομική προσαρμογή σε όλη την ΕΕ, επειδή κατάφερε να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα τόσο γρήγορα. Τρώνε την σκόνη μας ακόμη κι οι Γερμανοί, δηλαδή. Το γεγονός δε ότι η Ελλάδα αποτελεί τον ορισμό της κρατικής χρεοκοπίας είναι ήσσονος σημασίας, όπως ήσσονος σημασίας και προφανώς άσχετο το ένα με το άλλο ήταν το γεγονός ότι η προ 15ετίας Ελλάδα του Σημίτη βρισκόταν στο ναδίρ όλων των κατατάξεων εντός της ΕΕ ή της ευρωζώνης.

Οι υψηλοί ρυθμοί που κατέγραφε όμως τότε η αύξηση του ΑΕΠ (της τάξης του 3% ακόμη και 4%) κι ήταν πράγματι οι ταχύτεροι της ΕΕ, έκαναν τον εμπνευστή της ισχυρής Ελλάδας να την παρουσιάζει ως την ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα στην Ευρώπη. Και τότε δηλαδή οι υπανάπτυκτοι Γερμανοί κι άλλοι βορειοευρωπαίοι έβλεπαν την πλάτη μας... 

Η χρεοκοπημένη Ελλάδα του 2014 όμως, που οι συχνότερες αναφορές στον διεθνή Τύπο γίνονται στο πλαίσιο εντελώς απαξιωτικών χαρακτηρισμών του τύπου «μην καταντήσουμε σαν την Ελλάδα», έχει κάτι για το οποίο μπορεί να επαίρεται. Είναι η αλματώδης αύξηση του γενικού δείκτη του χρηματιστηρίου κατά 28%, που κατέταξε την ελληνική κεφαλαιαγορά στη λέσχη των χρηματιστηρίων με τις υψηλότερες επιδόσεις ανά τον κόσμο, μαζί με την Γερμανία (26% ο δείκτης Dax), την Ιαπωνία (56,7% ο Nikkei) και τις ΗΠΑ (28% ο Dow Jones) αλλά και την Ιρλανδία (33%) και την Βουλγαρία (40%). Η άνοδος του ελληνικού δείκτη (από τις 907,9 μονάδες στις 31 Δεκεμβρίου 2012 στις 1.162,68 στις 31 Δεκεμβρίου 2013) συνοδεύτηκε επίσης από αύξηση κερδών των εισηγμένων, με βάση τα αποτελέσματα του 9μηνου, κατά 150,6%, από αύξηση της αξίας των ημερήσιων συναλλαγών (στα 84,8 εκ. ευρώ) κατά 64% σε σχέση με πέρυσι και από μια συνακόλουθη αύξηση της χρηματιστηριακής αξίας των εταιρειών κατά 100%, καθώς από τα 33 δισ. ευρώ εκτινάχθηκε στα 66 δισ. ευρώ.

Η παραπάνω είναι η μοναδική θετική πλευρά, γιατί όσο περισσότερο εξετάζουμε σε λεπτομέρειες την άνοδο του γενικού δείκτη του χρηματιστηρίου το 2013, τόσο περισσότερο ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση βαθιά νοσηρή που επιβεβαιώνει την φήμη του ελληνικού χρηματιστηρίου σαν άνδρο της πιο άγριας κερδοσκοπίας και κάθε είδους αρπαχτής. Μάλιστα, η αθώωση στις αρχές Δεκεμβρίου των 42 κατηγορουμένων για την φούσκα του 1999, με την οποία έκλεισε και τυπικά (και μάλιστα με διακομματική, όχι απλώς δικομματική συναίνεση) το τεράστιο εκείνο σκάνδαλο λειτουργεί και σαν πράσινο φως για ακόμη μεγαλύτερα όργια με θύμα τις καταθέσεις του απλού και ανυποψίαστου κόσμου. Ως προς το παρόν πάντως το καύσιμο που απογείωσε το χρηματιστήριο δεν ήταν η εγχώρια ρευστότητα, αλλά ποσά προερχόμενα από κερδοσκοπικά κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (χετζ φαντς) που ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ κι ήρθαν στην Αθήνα μετά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον, στις αρχές Οκτωβρίου. Μια εβδομάδα αργότερα, στις 10 Οκτωβρίου, έγραφαν τα εξής οι Financial Times σε ρεπορτάζ τους, με τον καθόλου τιμητικό τίτλο «κέρδη των χετζ φαντς στην γη των ελληνικών ευκαιριών»: «Από τον Άντριου Λιβέρις της Dow Chemical μέχρι τον πρέσβη Τζον Νεγκροπόντε, το απαύγασμα της ελληνικής διασποράς συγκεντρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα να τσουγκρίσει τα ποτήρια της σαμπάνιας. Τον λόγο πήρε ο Μπιλ Κλίντον, κλέβοντας τα φώτα της δημοσιότητας από το άλλο τιμώμενο πρόσωπο της βραδιάς που ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, ο έλληνας πρωθυπουργός. Το ιδιαίτερο της βραδιάς φάνηκε από την λίστα των προσκεκλημένων: μαζί με τους Έλληνες, οι καλύτεροι της Γουόλ Στριτ. Επιπλέον, για τον Α. Σαμαρά το γκαλά σήμανε το τέλος ενός τουρ στη Νέα Υόρκη που είχε ξεκινήσει με μια ιδιωτική συνάντηση με τον Τζέιμι Ντάιμον της JP Morgan ενώ το απόγευμα αφιερώθηκε στους μάνατζερ της βιομηχανίας των χετζ φαντς, περιλαμβανομένου του Τζον Πόλσον, του δισεκατομμυριούχου επικεφαλής της ομώνυμης εταιρείας. Και για όλα αυτά υπήρχε σημαντικός λόγος. Τα χετζ φαντς – που κάποτε κατηγορήθηκαν ότι προκάλεσαν την όξυνση ακόμη κι ότι δημιούργησαν την ελληνική κρίση χρέους ρίχνοντας τις τιμές των ομολόγων – είναι τώρα μεταξύ των πιο ένθερμων και σημαντικών παικτών της ελληνικής αγοράς. Η Ελλάδα με 1,4 εκ. ανέργους μετατρέπεται σε γη της ευκαιρίας για τους κερδοσκόπους του χρηματοπιστωτικού τομέα». 

Η συγκεκριμένη συνάντηση του Σαμαρά με τους κερδοσκόπους έστρωσε το χαλί ώστε το δεύτερο μισό του έτους το ελληνικό χρηματιστήριο να σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, αφήνοντας οριστικά πίσω του την ελεύθερη πτώση που κατέγραφε μέχρι το καλοκαίρι φτάνοντας στις 15 Ιουλίου 2013 τις 800,32 μονάδες που αποτέλεσε και αρνητικό ρεκόρ έτουςς. Η σημαντικότερη αιτία λοιπόν για την άνοδο του χρηματιστηρίου ήταν η στήριξη των κερδοσκόπων. Εξέλιξη που κατά κανέναν τρόπο δεν μπορεί να θεωρείται θετική καθώς τα χετζ φαντς όπως απρόβλεπτα εμφανίστηκαν, για να εκμεταλλευτούν τα εξευτελιστικά επίπεδα που έχουν φτάσει οι τιμές των ελληνικών μετοχών επιτρέποντας τεράστιες υπεραξίες ακόμη και ενδοσυνεδριακές, το ίδιο αναπάντεχα θα εξαφανιστούν, κοντά στις ευρωεκλογές πιθανά, έχοντας πρώτα αφαιμάξει την ελληνική αγορά. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά. Ένας από τους μεγάλους κερδισμένους της απόφασης του συμβουλίου υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης το Νοέμβριο του 2012 για επαναγορά μέρους του ελληνικού δημόσιου χρέους ήταν το χετζ φαντ Third Point που είχε αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα στα 17 λεπτά ανά ευρώ τον Μάιο του 2012, για να τα πουλήσει τέσσερις μήνες αργότερα στα 34 λεπτά διπλασιάζοντας τα χρήματα που είχε τοποθετήσει και βγάζοντας καθαρό κέρδος 500 εκ. δολάρια. Αφού λοιπόν έβγαλαν λεφτά από τα ομόλογα (που φαινόταν η πιο χαμένη υπόθεση) γιατί να μην επιχειρήσουν να βγάλουν και από τις μετοχές;

Σημασία ωστόσο έχει να υπογραμμίσουμε ότι το πάρτι στο χρηματιστήριο δεν δηλώνει ούτε προμηνύεται κάτι θετικό για τους εργαζόμενους, ούτε καν για την ίδια την οικονομία και τις επιχειρήσεις, όπως θα ήταν για παράδειγμα μια ανάλογη αύξηση του κύκλου εργασιών, που θα μπορούσε να σημάνει την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Έτσι, ακόμη κι αυτή η άνοδος του γενικού δείκτη δεν αναιρεί την εικόνα καχεξίας και κρίσης του χρηματιστηρίου όπως βεβαιώνεται χαρακτηριστικά απ' το ότι η πλειοψηφία των εισηγμένων εξακολουθούν να εμφανίζουν ζημιές ή να βρίσκονται στο περιθώριο (προς διαγραφή, υπό αναστολή ή στην επιτήρηση) ή από το κύμα της μεγάλης φυγής από την Ελλάδα ιστορικών εταιρειών, μεγάλης κεφαλαιοποίησης, όπως είναι η Κόκα Κόλα, η Φάγε και η Βιοχάλκο. Η τελευταία μάλιστα, που ήταν εισηγμένη από το 1947 κι είχε έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, φεύγει από την Ελλάδα για το Βέλγιο (που έχει υψηλότερη φορολόγηση), λόγω των απαγορευτικών συνθηκών δανειοδότησης. Οι τράπεζες με άλλα λόγια που έχουν στραγγίξει τον κρατικό προϋπολογισμό αντλώντας περισσότερο από ένα ΑΕΠ από το 2008 προκάλεσαν μια από τις πιο αρνητικές αλλαγές στον ελληνικό επιχειρηματικό χάρτη, αποδεικνύοντας παράλληλα πόσο κούφιες είναι κι οι διακηρύξεις για την ανάγκη στροφής στις εξωτερικές αγορές...

Την πλήρη αναντιστοιχία του κλίματος ευφορίας που επιχειρεί να διαμορφώσει η κυβέρνηση εκμεταλλευόμενη την πρόσκαιρη και κερδοσκοπική άνοδο του γενικού δείκτη με την ευρύτερη κατάσταση της οικονομίας υποδηλώνουν δύο ακόμη πρόσφατες εξελίξεις, πέραν της ασήμαντης ...λεπτομέρειας ότι η Ελλάδα το 2013 ήταν στον έκτο χρόνο ύφεσης έχοντας απολέσει σχεδόν το 22% του ΑΕΠ της. Το πρώτο σχετίζεται με το αρνητικό ρεκόρ τριετίας που κατέγραψαν οι εξαγωγές τον Νοέμβριο, χάνοντας 22,6% σε σχέση με το Νοέμβριο του 2012. Το δεύτερο γεγονός σχετίζεται με την συνεχιζόμενη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τον ίδιο μήνα κατά 6,1%, σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. (Όσοι σπεύσουν να σνομπάρουν την βιομηχανική παραγωγή ή να αποδώσουν την πτώση της σε ευρύτερη, διεθνή τάση ας λάβουν υπ' όψη τους ότι τον ίδιο ακριβώς μήνα η βιομηχανική παραγωγή στη Γερμανία αυξήθηκε κατά 3,5% σε ετήσια βάση, με την παραγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών να αυξάνεται κατά 5,1%! Η κρίση κι η ίδια η ευρωζώνη επομένως οξύνουν τις αντιθέσεις, αναβαθμίζοντας τη θέση των ιμπεριαλιστικών – ηγεμονικών χωρών σε βάρος των υπολοίπων).

Το δικό τους μερίδιο ωστόσο στην προσέλκυση κεφαλαίων και την άνοδο του δείκτη έχουν κι οι αντεργατικές αλλαγές των τελευταίων ετών. Με την μεγαλύτερη σαφήνεια που μπορούσε να ειπωθεί το διατύπωσε διαχειριστής κεφαλαίων της JP Morgan σε αφιέρωμα του πρακτορείου Bloomberg στην Ελλάδα, στις αρχές Νοέμβρη: «Η Ελλάδα αρχίζει να βγαίνει από την κρίση γιατί μείωσε τόσο πολύ τα επίπεδα κόστους, ώστε αν υπάρξει θετικό ΑΕΠ τα περιθώρια αύξησης κέρδους αναμένεται να είναι τεράστια». Με άλλα λόγια, ακόμη και δια μέσω των κερδοσκόπων, τοποθετούνται στην ελληνική αγορά τμήματα του διεθνούς κεφαλαίου που σπεύδουν να μετατρέψουν σε κέρδη και ζεστό ρευστό τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις των μνημονίων που μείωσαν κάθετα το εργατικό κόστος.

Οι αντιλαϊκές πολιτικές ήδη αποτελούν την αιτία για ένα μέρος, μικρό προφανώς, της ευημερίας που βιώνει το χρηματιστήριο, όπως φαίνεται από την πορεία πολλών μετοχών και ιδίως αυτών που σχετίζονται με τις ιδιωτικοποιήσεις, βεβαιώνοντας έτσι ότι η άνοδος του δείκτη περνάει μέσα από τις τσέπες μας. Επίσης περνάει μέσα κι από απολύσεις, όπως για παράδειγμα αυτές που ανακοίνωσε πρόσφατα ο ΟΤΕ, υπό την μορφή εθελούσιας εξόδου την οποία αποδέχτηκαν 1.827 εργαζόμενοι, ένα μέρος των οποίων θα αντικατασταθεί από 500 νέους εργαζόμενους οι οποίοι θα προσληφθούν από δουλεμπορικές εταιρείες για 480 ευρώ. 

Εν κατακλείδι, η μετεωρική άνοδος του δείκτη του χρηματιστηρίου το 2013 δεν συνοδεύεται μόνο από την εμβάθυνση της κρίσης, τον αυξανόμενο δυισμό της οικονομίας και την εξαθλίωση της κοινωνικής πλειοψηφίας. Εκφράζει και την επιθετικότητα του κεφαλαίου που απαίτησε τις αλλαγές των Μνημονίων και τώρα επιστρέφει να πάρει το μερδικό που του ανήκει από την λεία...

Πηγή: ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ