Κορυφώνονται οι εκβιασμοί των δανειστών: Τρίτο μνημόνιο χωρίς… «Χαρδούβελη»;

Του Πάνου Κοσμά

«Ξύνοντας τον πάτο του βαρελιού», δηλαδή «σκουπίζοντας» όλα τα ταμειακά διαθέσιμα οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα για να πληρώνει τοκοχρεολύσια, η κυβέρνηση κερδίζει χρόνο πληρωμένο με αίμα.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, τα repos με τα οποία δε­σμεύ­ο­νται αυτά τα δια­θέ­σι­μα συ­νι­στούν μια έμ­με­ση εσω­τε­ρι­κή στάση πλη­ρω­μών υπό προ­σω­ρι­νή ανα­στο­λή με­ρι­κών μηνών, σε κα­τη­γο­ρί­ες κοι­νω­νι­κών και ανα­πτυ­ξια­κών δα­πα­νών. Γι' αυτό οι δα­νει­στές όχι μόνο δεν είχαν κα­νέ­να πρό­βλη­μα με αυτή την πρα­κτι­κή, αλλά πρό­τει­ναν να επε­κτα­θεί με ανα­γκα­στι­κή (μέσω νο­μο­θε­τι­κής ρύθ­μι­σης) δέ­σμευ­ση ρευ­στών δια­θε­σί­μων ύψους 2 δισ. ευρώ ορ­γα­νι­σμών που οι διοι­κή­σεις τους αρ­νού­νται να τα δια­θέ­σουν.

Όχι μόνο αυτό, αλλά εμ­μέ­σως πα­ρό­τρυ­ναν αυτή η ιδιό­τυ­πη εσω­τε­ρι­κή στάση πλη­ρω­μών να επε­κτα­θεί και σε μι­σθούς και συ­ντά­ξεις, με την πλη­ρω­μή τους με «πα­ράλ­λη­λο νό­μι­σμα».

Στο δί­λημ­μα που εκ των πραγ­μά­των έχει τεθεί, «εσω­τε­ρι­κή στάση πλη­ρω­μών ή στάση πληρω­μών σε το­κο­χρε­ο­λύ­σια», η κυ­βέρ­νη­ση έχει απα­ντή­σει έμ­με­σα με μια εσω­τε­ρι­κή στάση πλη­ρω­μών της οποί­ας τα απο­τε­λέ­σμα­τα θα «σκά­σουν» αρ­γό­τε­ρα. Αυτό το «αρ­γό­τε­ρα», όμως, επα­να­φέ­ρει την υπό­θε­ση του «κερ­δι­σμέ­νου χρό­νου»: έχει νόημα ένας τέ­τοιος «αι­μα­τη­ρός» κερ­δι­σμέ­νος χρό­νος; Πόσος χρό­νος μπο­ρεί να «κερ­δη­θεί» έτσι, για να απο­κτη­θεί ποιο πλε­ο­νέ­κτη­μα, για να γίνει τι και σε ποια χρο­νι­κή στιγ­μή; Και για να το θέ­σου­με πιο απε­ρί­φρα­στα: όλα αυτά γί­νο­νται για να μην υπο­γρά­ψει η κυ­βέρ­νη­ση το τρίτο μνη­μό­νιο ή επει­δή ανα­ζη­τεί­ται τρό­πος δια­χεί­ρι­σης των πο­λι­τι­κών συ­νε­πειών μιας τέ­τοιας υπο­γρα­φής;

Διαπραγματεύσεις

Έχο­ντας «ακτι­νο­γρα­φή­σει» την κα­τά­στα­ση των δη­μο­σί­ων οι­κο­νο­μι­κών αλλά και των τρα­πε­ζών κ.λπ., ύστε­ρα από χρό­νια πα­ρου­σί­ας, τα τε­χνι­κά κλι­μά­κια της τρόι­κας προ­σπα­θούν να κα­τα­λά­βουν πότε εξα­ντλεί­ται και το τε­λευ­ταίο ευρώ δια­θε­σί­μων του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου. Οι αρ­χι­κές προ­βλέ­ψεις ότι αυτό θα συ­νέ­βαι­νε στις 9 Απρι­λί­ου δια­ψεύ­στη­καν –οι αντο­χές του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου απο­δεί­χτη­καν με­γα­λύ­τε­ρες. Τώρα, οι υπο­λο­γι­σμοί και οι εκτι­μή­σεις που βλέ­πουν το φως της δη­μο­σιό­τη­τας στα εγ­χώ­ρια και διε­θνή ΜΜΕ μι­λούν για εξά­ντλη­ση και του τε­λευ­ταί­ου ευρώ στο διά­στη­μα από τα τέλη Απρι­λί­ου μέχρι τα μέσα Μαΐου. Ενό­ψει αυτού, ενορ­χη­στρώ­νο­νται οι νέες πιέ­σεις για άμεση συμ­μόρ­φω­ση της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης στις απαι­τή­σεις τους, ώστε να υπάρ­ξει συμ­φω­νία που θα εξα­σφα­λί­σει τη στα­δια­κή απο­δέ­σμευ­ση της χρη­μα­το­δό­τη­σης. «Προ­σφέ­ρο­νται», λοι­πόν, και πιέ­ζουν για άμεση ολο­κλή­ρω­ση της συμ­φω­νί­ας, ώστε να επι­κυ­ρω­θεί από το Eurogroup (στις 11 Μαΐου) στα νέα –υπο­τι­θέ­με­να ή πραγ­μα­τι­κά– χρο­νι­κά όρια της χρη­μα­το­δο­τι­κής ασφυ­ξί­ας.

Εδώ εμ­φα­νί­ζε­ται νέα αντι­φα­τι­κή και πα­ρά­δο­ξη ει­κό­να: Οι δα­νει­στές εμ­φα­νί­ζο­νται ελα­στι­κοί στο ζή­τη­μα του ύψους του πρω­το­γε­νούς πλε­ο­νά­σμα­τος (1,5% ή και λι­γό­τε­ρο), αλλά δεν κά­νουν βήμα πίσω στην απαί­τη­ση να πε­ρι­λη­φθούν στη λίστα «με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων» νέες μειώ­σεις στις συ­ντά­ξεις, νέες ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις και νέες αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις στην αγορά ερ­γα­σί­ας (μα­ζι­κές απο­λύ­σεις), δη­λα­δή ο «ιδε­ο­λο­γι­κός πυ­ρή­νας» της λί­στας Χαρ­δού­βε­λη. Αντί­θε­τα, η κυ­βέρ­νη­ση... πα­ραι­τεί­ται οι­κειο­θε­λώς από το μο­να­δι­κό μέχρι σή­με­ρα επί­τευγ­μά της στη δια­πραγ­μά­τευ­ση, την ανα­θε­ώ­ρη­ση του στό­χου για το πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα το 2015 από 3% του ΑΕΠ σε 1,5% του ΑΕΠ. Η ανα­θε­ω­ρη­μέ­νη λίστα Βα­ρου­φά­κη πε­ρι­λαμ­βά­νει μέτρα συ­νο­λι­κής από­δο­σης 4,68 - 6,1 δισ. ευρώ που δια­σφα­λί­ζει πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα 3,1 - 3,9% του ΑΕΠ! Για να απο­φύ­γει τα μέτρα του «ιδε­ο­λο­γι­κού πυ­ρή­να» της λί­στας Χαρ­δού­βε­λη, η κυ­βέρ­νη­ση δεί­χνει υπερ­βάλ­λο­ντα ζήλο ως προς το συ­νο­λι­κό ύψος των μέ­τρων!

Ωστό­σο, οι δα­νει­στές απέρ­ρι­ψαν και τη νέα λίστα Βα­ρου­φά­κη, με το αι­τιο­λο­γι­κό ότι πε­ρι­λαμ­βά­νει μέτρα προ­σω­ρι­νής και όχι μό­νι­μης από­δο­σης, αλλά και επει­δή δεν πε­ρι­λαμ­βά­νει τα μέτρα της λί­στας Χαρ­δού­βε­λη! Σύμ­φω­να με δη­μο­σιο­γρα­φι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες, για να κάμ­ψει και τις νέες αντιρ­ρή­σεις των δα­νει­στών, η κυ­βέρ­νη­ση απέ­στει­λε «εμπλου­τι­σμέ­νη» λίστα με επι­πλέ­ον μέτρα 700 εκατ. ευρώ - 1 δισ. ευρώ για το 2015 αλλά και μέτρα από­δο­σης 5,49 δισ. ευρώ για το 2016, με­τα­ξύ των οποί­ων και μέτρα για τις ΔΕΚΟ με εκτι­μώ­με­νη εξοι­κο­νό­μη­ση 58 εκατ. ευρώ. Ο συ­ντο­νι­σμέ­νος χα­ρα­κτή­ρας των διαρ­ρο­ών και η ακρί­βεια στα νού­με­ρα δεί­χνουν ότι όλες αυτές οι επε­ξερ­γα­σί­ες είναι πραγ­μα­τι­κές.

Νέο μεσοπρόθεσμο;

Συ­μπέ­ρα­σμα: η κυ­βέρ­νη­ση, προ­κει­μέ­νου να απο­φύ­γει τον σκλη­ρό πυ­ρή­να του μέιλ Χαρ­δού­βε­λη, απο­δέ­χε­ται να συ­ζη­τή­σει το πλαί­σιο μιας συ­νο­λι­κής συμ­φω­νί­ας μνη­μο­νια­κού χα­ρα­κτή­ρα, με μέτρα που εξα­σφα­λί­ζουν υψηλά πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα. Συ­ζη­τά­ει τους όρους του Με­σο­πρό­θε­σμου Πλαι­σί­ου 2015-2018 που, όπως έγινε και με όλα τα προη­γού­με­να, στη­ρί­ζε­ται στον προσ­διο­ρι­σμό των μέ­τρων για τα δύο πρώτα χρό­νια (2015-2016) ενώ για τα δύο επό­με­να χρό­νια προσ­διο­ρί­ζο­νται «απλώς» οι δη­μο­σιο­νο­μι­κοί στό­χοι.

Όμως, μια τέ­τοια συμ­φω­νία, αν τε­λι­κώς υπάρ­ξει, θα έχει πλέον ορι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα. Σε αντί­θε­ση με τη συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου, αυτή θα ισο­δυ­να­μεί με το γε­νι­κό πλαί­σιο ενός νέου, του τρί­του, μνη­μο­νί­ου, με εξει­δι­κευ­μέ­να μέτρα για τα δύο πρώτα χρό­ναι.

Έχο­ντας υπο­γρά­ψει στις 20 Φε­βρουα­ρί­ου ότι το χρέος θα απο­πλη­ρω­θεί «πλή­ρως και εγκαί­ρως», η κυ­βέρ­νη­ση φέ­ρε­ται τώρα να συ­ζη­τά­ει και να απο­δέ­χε­ται να υπο­γρά­ψει μια συ­νο­λι­κή συμ­φω­νία με τε­τρα­ε­τή ορί­ζο­ντα με κύριο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό τα υψηλά πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα, υπό τον όρο να μην υπάρ­ξουν νέες πε­ρι­κο­πές στις συ­ντά­ξεις, μα­ζι­κές απο­λύ­σεις και νέες μεί­ζο­νες ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις. Αλλά αυτός ακρι­βώς ο συν­δυα­σμός (χρέ­ος-τέ­ρας και υψηλά πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα) είναι ο συν­δυα­σμός που πα­ρά­γει και ανα­πα­ρά­γει τις πο­λι­τι­κές της λι­τό­τη­τας, της υψη­λής ανερ­γί­ας και της εκτε­τα­μέ­νης φτώ­χειας. Σε ένα τέ­τοιο πλαί­σιο, ακόμη και αν απο­φευ­χθεί η λήψη μέ­τρων όπως νέες πε­ρι­κο­πές στις συ­ντά­ξεις και μα­ζι­κές απο­λύ­σεις, πρώ­τον δεν θα αλ­λά­ξει ο σκλη­ρός μνη­μο­νια­κός χα­ρα­κτή­ρας της συμ­φω­νί­ας και δεύ­τε­ρον οι πιέ­σεις για τη λήψη τέ­τοιων μέ­τρων θα επα­νέλ­θουν αρ­γό­τε­ρα πιο ωμά και πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κά, σε κά­ποια επι­και­ρο­ποί­η­ση του με­σο­πρό­θε­σμου ή του μνη­μο­νί­ου που θα έρθει αρ­γό­τε­ρα.

Το μόνο που θα εξα­σφα­λί­σει η προ­σω­ρι­νή απο­φυ­γή τέ­τοιων μέ­τρων είναι η δυ­να­τό­τη­τα κα­λύ­τε­ρης δια­χεί­ρι­σης των πο­λι­τι­κών συ­νε­πειών μιας συ­νο­λι­κής μνη­μο­νια­κής συμ­φω­νί­ας στο εσω­τε­ρι­κό της χώρας και ιδιαί­τε­ρα στην κυ­βέρ­νη­ση, στην ΚΟ και στο κόμμα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ... Ίσως σε αυτή την προ­ο­πτι­κή να πα­ρέ­πε­μπαν οι πα­σχα­λι­νές δη­λώ­σεις του Γιάνη Βα­ρου­φά­κη ότι «θα ανα­λά­βου­με το πο­λι­τι­κό κό­στος μιας συμ­φω­νί­ας». Αυτό το γνω­στό στε­ρε­ό­τυ­πο της μνη­μο­νια­κής ρη­το­ρι­κής δεν πα­ρα­πέ­μπει σε κά­ποια ρήξη με τους «έξω», αλλά σε απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα για ρήξη με τους «μέσα» (στην κυ­βέρ­νη­ση, στην ΚΟ και στο κόμμα ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ).

Παρ' όλα αυτά, δεν είναι κα­θό­λου βέ­βαιο ότι οι δα­νει­στές θα απο­δε­χτούν μια συ­νο­λι­κή συμ­φω­νία χωρίς τα επί­μα­χα μέτρα του μέιλ Χαρ­δού­βε­λη. Σε αυτή την πε­ρί­πτω­ση, μια οξεία κρίση στις σχέ­σεις με τους δα­νει­στές αλλά και μια οξεία πο­λι­τι­κή κρίση στο εσω­τε­ρι­κό ανα­δει­κνύ­ε­ται σε ισχυ­ρή πι­θα­νό­τη­τα, αν όχι ανα­πό­φευ­κτη.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, εί­μα­στε κοντά στο ση­μείο κα­μπής, όπου θα γνω­ρί­σου­με το «νόημα» της συ­γκυ­ρί­ας όχι μόνο από την όψη αλλά και από την κόψη. Και το μόνο σί­γου­ρο είναι ότι δεν μπο­ρού­με να πε­ρι­μέ­νου­με τα απο­κα­λυ­πτή­ρια με σταυ­ρω­μέ­να χέρια και με το φλέγ­μα του απο­στα­σιο­ποι­η­μέ­νου σχο­λια­στή των τε­κται­νο­μέ­νων...

Δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «rproject»

Πηγή: «ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ - Ε.ΠΑ.Μ.»