«Αυτά δε γίνονται»

Του Θέμη Τζήμα

Στις σύγχρονες δυτικές οικονομίες και στην ευρωζώνη εν προκειμένω, “το δημόσιο χρέος δεν κουρεύεται, διότι κάτι τέτοιο σημαίνει χρεοκοπία και καταστροφή. Ο ιδιωτικός τραπεζικός τομέας δεν κρατικοποιείται. Οι καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ είναι εγγυημένες και δε δεσμεύονται. Η δημοκρατία δεν κινδυνεύει. Το ευρώ είναι μη αναστρέψιμο. Τα χειρότερα είναι πίσω μας.”

Πόσες φορές στο διάστημα αυτής της κρίσης τοποθετήθηκαν με απόλυτες βεβαιότητες οι αρμόδιοι και οι “γνωρίζοντες”, αποκλείοντας ως καταστροφική κάθε μία από τις παραπάνω εξελίξεις όπως και πολλές άλλες, μόνο και μόνο για να τις υιοθετήσουν αργότερα;

Είτε επρόκειτο για αρχικά αναγκαίες και επωφελείς πολιτικές έστω ανακούφισης της κρίσης, που υιοθετήθηκαν όμως πολύ αργά και ημιτελώς, είτε για εντελώς αστήριχτες και μυωπικές προβλέψεις ως προς την εξέλιξη της κρίσης, οι δηλώσεις των Ευρωπαίων ηγετών και λοιπών αξιωματούχων θα μπορούσαν και θα έπρεπε να αποτελούν νεκροταφεία της πορείας τους στο δημόσιο βίο.

Ωστόσο, ακάθεκτοι, άλλοτε εξόφθαλμα ψευδόμενοι και άλλοτε ως δήθεν συντετριμμένοι συνεχίζουν να διαλύουν κομμάτι- κομμάτι ό,τι αποτελούσε κατάκτηση της “ευρωπαϊκής ιδέας”, με προεξάρχον το κοινωνικό κράτος δικαίου, να οδηγούν ολοένα περισσότερες οικονομίες σε πρωτοφανή αδιέξοδα, να εγείρουν τους ίδιους εκβιασμούς περί ατάκτων χρεοκοπιών, να βυθίζουν δημοκρατίες σε κρίση και να διαλύουν κοινωνίες φουντώνοντας τη φτώχεια, τη βία και την ανεργία.

Η Κύπρος και η Ιταλία αποτελούν- σε διαφορετικά επίπεδα η κάθε μία- τα τελευταία μόνο παραδείγματα συστημικής αποτυχίας. Η καπιταλιστική κρίση σοβεί, με διαφορετική ένταση βέβαια σε κάθε χώρα λόγω των τοπικών της ιδιαιτεροτήτων και απειλεί να παρασύρει το σύνολο των κρατών της παγκόσμιας κοινότητας σε μια νέα φάση επιδείνωσης.

Βεβαίως κάθε δομική καπιταλιστική κρίση στέλνει στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας διάφορες βεβαιότητες και ένα τμήμα τουλάχιστον της ορθοδοξίας που διαψεύδεται έμπρακτα. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας απομακρύνει από το γεγονός ότι εδώ και πέντε χρόνια, οι ίδιοι περίπου άνθρωποι συνεχώς αποτυγχάνουν ή ακόμα καλύτερα επιλέγουν να κρατήσουν τους λαούς στην κρίση και μόλα ταύτα συνεχίζουν ανενόχλητοι το καταστροφικό τους έργο.

Οι ίδιοι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί στο βαθμό που δεν έχουν υποκατασταθεί από διακυβερνητικές ή γερμανικές ουσιαστικά αποφάσεις αποτυγχάνουν να προβλέψουν το αμέσως επόμενο στάδιο της κρίσης. 'Ετσι ό,τι αποφασίζουν είναι πολύ λίγο και πολύ αργοπορημένο, βυθίζοντας περισσότερο την ήπειρο στην καταστροφή.

Το “αυτά δε γίνονται” το διαδέχονται τα απανωτά σοκ από την ορμητική είσοδο του κάθε φορά και μέχρι πρότινος αδιανοήτου. Οι συστημικές δυνάμεις αποτυγχάνουν και γι' αυτό στρέφονται ολοένα περισσότερο σε ψευτό- αντισυστημικές επιλογές, τύπου Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα, προκειμένου να σταθεροποιηθεί το κατεστημένο.

Οι λαοί και οι οικονομίες τυλίγονται σε ζουρλομανδύες που με κάθε κίνηση σφίγγουν ακόμα περισσότερο. Η Ευρώπη ασφυκτιά.

Η Ευρώπη αποτυγχάνει συστηματικά διότι πρώτον, εντοπίζεται ένα τεράστιο έλλειμμα ηγεσιών. Οι σημερινές ελίτ είναι αναθρεμμένες σε συνθήκες ομαλότητας και ευημερίας. Δε διαθέτουν ιστορική μνήμη ούτε βαθιά γνώση των πικρών εμπειριών του ευρωπαϊκού και παγκοσμίου παρελθόντος.

Δεύτερον, οι πολιτικές δυνάμεις είναι απολύτως ελεγχόμενες από συγκεκριμένα κέντρα του διεθνούς αντιδραστικού κεφαλαίου, του οποίου και αποτελούν εκτελεστικούς βραχίονες. Δε διαθέτουν την παραμικρή, σχετική αυτονομία εντός του καπιταλισμού. Αδιαφορούν για τους λαούς. Δε σχεδιάζουν καμιά πολιτική εξόδου από την κρίση για τους τελευταίους. Είναι απλά αναλώσιμα εργαλεία.

Τρίτον, το πρόβλημα είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός και όχι κάποια άλλη διαχείρισή του. Δεν μπορεί να υπάρξει έξοδος από την κρίση του χωρίς μια γιγαντιαία καταστροφή κεφαλαίου, ανθρωπίνου και εργατικού δυναμικού σε συνθήκες βίας. Έχει γίνει στο παρελθόν και γίνεται ήδη και σήμερα.

Οι λύσεις δεν είναι ούτε πολλές, ούτε εύκολες. Οι λαοί της Ευρώπης έχουν ως κύρια λύση τη σύγκρουση με τις δυνάμεις και με τις πολιτικές που τους ωθούν στην ταπείνωση και τους κλειδώνουν στη φυλακή του ευρώ. Το πραγματικό δίλημμα δεν είναι μέτρα μνημονιακού τύπου ή άτακτη χρεοκοπία αλλά σταδιακή χρεοκοπία με σωτηρία των δανειστών ή πυροδότηση της εξέλιξης της κρίσης.

Η δεύτερη επιλογή αποτελεί ίσως τη μοναδική δυνατότητα αφενός ανατροπής της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας που προκάλεσε την κρίση και αφετέρου γέννησης νέων πολιτικών επιλογών και δυνάμεων. Αλλιώς, σύντομα θα αναπολούμε όχι το “ευρωπαϊκό ιδεώδες”- όποιο και αν ήταν αυτό- αλλά την ίδια τη δημοκρατία και ίσως την ειρήνη.

Σαφώς, η αριστερά στο σύνολο της Ευρώπης δεν είναι έτοιμη για μια όντως αντισυστημική στρατηγική εξόδου από την κρίση. Ούτε φαίνεται να έχει διαμορφωθεί μια τέτοια συμπαγής πρωτοπορία. Γι' αυτό οφείλουμε να προσφύγουμε σε ένα ιστορικό παράδοξο. Σε ένα λαϊκό, μαζικό βολονταρισμό, όπου το όχι στις πολιτικές του ζουρλομανδύα και της ασφυξίας θα αναγκάσει την αριστερά να ωριμάσει πιο γρήγορα από όσο και η ίδια θέλει.

Η Κύπρος και η Ιταλία αποτελούν δυο τέτοια πεδία δράσης. Οι λαοί τους οφείλουν να μην υποκύψουν στους εκβιασμούς. Έχουν πείρα για το πού οδηγούν οι απειλές περί χρεοκοπίας όποτε γίνονται αποδεκτές. Το μόνο που έχουν πετύχει μέχρι σήμερα οι ελίτ είναι το “αυτά δε γίνονται” να ισχύει για τις λαϊκές εξεγέρσεις. Καιρός να διαψευστούν.

Πηγή: