Ζήτω η κρίση!

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Ακόμη κι αν δεν υπήρχε έπρεπε να δημιουργηθεί! Η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 πλήττοντας άλλες χώρες λιγότερο (ΗΠΑ) κι άλλες περισσότερο (Ευρωπαϊκές) αποδείχθηκε η πιο αποτελεσματική μηχανή αύξησης των εισοδηματικών ανισοτήτων κάνοντας τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους.

Τα στοιχεία που έδωσε και φέτος στην δημοσιότητα η τράπεζα Credit Suisse (εδώ η σχετική έκθεση) είναι εντυπωσιακά. Ο παγκόσμιος πλούτος μέσα σε μόλις έναν χρόνο, από τα μέσα του 2013 ως τα μέσα του 2014, αυξήθηκε κατά 8,3%, όταν η αύξηση του ΑΕΠ το 2013 ήταν 3% και για φέτος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,7%, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Επομένως, επ’ ουδενί η αύξηση του παραγόμενου προϊόντος δεν δικαιολογεί την αύξηση του παγκόσμιου πλούτου σε ετήσια βάση κατά 21 τρις. δολ., με αποτέλεσμα να φτάσει στα 263 τρισ. δολ., υπερδιπλάσιος από τον πλούτο που είχε καταγραφεί το 2000 κι ανερχόταν στα 117 τρις. δολ.

Εντύπωση επίσης προκαλεί πως η αύξηση του πλούτου το έτος 2013, κατά 21,9 τρισ. δολ., ξεπερνάει τις απώλειες που καταγράφηκαν στη διάρκεια της κρίσης, κι ανέρχονται σε 21,5 τρις.! Παρελθόν αποτελεί λοιπόν η κρίση, τουλάχιστον για τους πλούσιους.

Εξετάζοντας την συμμετοχή κάθε γεωγραφικής ηπείρου στην αύξηση, τα πρωτεία κρατούν οι ΗΠΑ όπου ο πλούτος σε ετήσια βάση αυξήθηκε κατά 11,4% (αντιπροσωπεύοντας ένα μερίδιο της τάξης του 34,7% ή 91 τρισ. δολ. στον παγκόσμιο πλούτο), ενώ στην δεύτερη θέση έρχεται η Ευρώπη όπου ο πλούτος αυξήθηκε κατά 10,6%, φτάνοντας τα 85,2 τρις. δολ (32,4% του συνόλου). Η αύξηση που καταγράφεται στην συγκέντρωση πλούτου σε ΗΠΑ και Ευρώπη δικαιολογείται καθώς στα υπό εξέταση μεγέθη, μαζί με τις τιμές των ακινήτων, συμπεριλαμβάνονται και οι τιμές των μετοχών που έχουν εκτοξευτεί στην στρατόσφαιρα τα τελευταία χρόνια δημιουργώντας μια πρωτοφανή φούσκα. Έτσι όμως έχουμε και το προφίλ των κερδισμένων: είναι η ολιγαρχία του χρήματος, που μπορεί τα όρια της με την κλασική ολιγαρχία της μεταποίησης και του εμπορίου να είναι όλο και πιο πορώδη στο πέρασμα του χρόνου, τα οφέλη ωστόσο που δρέπει από την σύγχρονη οικονομία είναι σημαντικά μεγαλύτερα όχι μόνο χρόνο με τον χρόνο, αλλά κι έναντι των άλλων τομέων οικονομικής δραστηριότητας.

56.000 δολ. σε κάθε ενήλικα ετησίως!

Αν επιμερίζαμε τον παγκόσμιο πλούτο στον πληθυσμό της γης θα έβγαινε ότι στον κάθε ενήλικα αναλογούν 56.000 δολ. ετησίως. Ένα ποσό αρκετό για να εξαλειφόταν οριστικά η στέρηση και η πείνα. Ένα ποσό που επίσης βεβαιώνει ότι το πρόβλημα της ανθρωπότητας σήμερα δεν είναι η ανεπάρκεια τροφίμων, ούτε καν οι αναιμικοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ. «Λεφτά υπάρχουν», δείχνει πεντακάθαρα η έκθεση της Credit Suisse! Το πρόβλημα βρίσκεται στον τρόπο που κατανέμονται…

Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκονται οι ανισότητες, με τους μελετητές του ελβετικού κολοσσού να συμμετέχουν ενεργά στην συζήτηση που πυροδότησε το βιβλίο του Τομά Πικετύ, Capital in the Twenty-First Century (Harvard University Press), το οποίο θέτει στο επίκεντρο της ανάλυσής του την έξαρση των παγκόσμιων ανισοτήτων. «Τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα» λένε με τον τρόπο τους οι ερευνητές της ελβετικής τράπεζας. Στις ΗΠΑ, ο λόγος του πλούτου προς το εισόδημα από το 2010 ως το 2014 ακολουθεί σταθερά αυξητική πορεία, φτάνοντας το 6,5, όταν για έναν ολόκληρο αιώνα, από το 1900 ως το 2000, κινούταν μεταξύ 4 και 5, με μοναδική εξαίρεση την κρίση του 1930. Στην μεταπολεμική περίοδο πρώτη φορά «σπάει» αυτό το όριο, αγγίζοντας το 6, κατά τη διάρκεια της κρίσης των ιντερνετικών μετοχών το 1999, όταν όλοι κέρδιζαν αλλά απ’ ότι φαίνεται μερικοί κέρδιζαν κάτι …παραπάνω.

Με βάση τα μερίδια που έχει στον πλούτο κάθε πληθυσμιακή ομάδα φαίνεται πως το «κάτω» 50% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στο άλλο άκρο το πλουσιότερο 10% έχει υπό την κατοχή του το 87% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ το πλουσιότερο 1% ελέγχει το 48,2%, δηλαδή σχεδόν τον μισό πλούτο!

Το 0,7% ελέγχει το 44% του πλούτου!

Δέος προκαλεί η ανισοκατανομή του πλούτου όπως αποτυπώνεται στην γνωστή πυραμίδα που χρησιμοποιείται για να απεικονίσει την κατανομή του πλούτου. Στην βάση της βρίσκεται το 69,8% του παγκόσμιου πληθυσμού (3,28 δισ. ενήλικες), που κερδίζει λιγότερα από 10.000 δολ. κι ελέγχει το 2,9% του παγκόσμιου πλούτου (7,6 τρις. δολ.). Στον επάνω «όροφο», εν είδει μεσαίας τάξης, κατοικεί το 21,5% του παγκόσμιου πληθυσμού (1,01 δισ.) που κερδίζει μεταξύ 10.000 και 100.000 δολ., κι ελέγχει το 11,8% του πλούτου (31,1 τρις.). Στον πιο πάνω όροφο βρίσκεται το 7,9% του πληθυσμού (373 εκ.) που κερδίζει μεταξύ 100.000 και 1 εκ. δολ. κι ελέγχει το 41,3% του πλούτου (108,6 τρις.). Η «ανάβαση» σταματάει στην επόμενη εισοδηματική κατηγορία που είναι η κορυφή της πυραμίδας. Εκεί κατοικούν οι υπερ-πλούσιοι: το 0,7% του πληθυσμού (35 εκ. άτομα) με εισόδημα άνω του 1 εκ. ευρώ, οι οποίοι ελέγχουν το 44% του πλούτου (115,9 τρις. δολ.) κι είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι των σαρωτικών αλλαγών στην διεθνή οικονομία τα τελευταία χρόνια που συμβατικά αποδίδονται με τον όρο παγκοσμιοποίηση. Ωστόσο, είναι κι οι υπαίτιοι της εξαθλίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων. Ας μην ξεχνούμε ότι επί δεκαετίες νεοφιλελεύθεροι επιστήμονες και σχολιαστές υπό το σλόγκαν «μην ενοχοποιείτε τον πλούτο» ζητούσαν την μείωση έως και την κατάργηση της προοδευτικής φορολογίας με το επιχείρημα ότι έτσι ο πλούτος μπορεί να επενδυθεί και να δημιουργήσει γενικευμένη ευημερία. Ο πλούτος έπαψε να φορολογείται κι αυτό που τον διαδέχθηκε δεν είναι μόνο τα άδεια κρατικά ταμεία που οδήγησαν στην διαρκή δημοσιονομική κρίση από την δεκαετία του ’70 και μετά. Οδήγησε επίσης στην εξαθλίωση, την διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής και την οικονομική αστάθεια με τις καταρρεύσεις να προκαλούν αλυσιδωτές κρίσεις…

Μερίδιο στον πλούτο του κορυφαίου 10%

                        2000       2007       2014

Αγγλία            51,5%      52%       54,1%

Ισπανία          54,1%      52%       55,6%

Ελλάδα          54,8%     48,6%     56,1%

Πορτογαλία    57,8%      56%       58,3%

Ιρλανδία         58,2%     57,8%     58,5%

Πολύ πιο προκλητική είναι η αύξηση των ανισοτήτων που παρατηρείται στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας που επλήγησαν από την κρίση, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Παρότι, η επίσημη αφήγηση θέλει όλα τα κοινωνικά στρώματα λίγο-πολύ να υπέστησαν ανάλογες μειώσεις στα εισοδήματά τους, οι υφιστάμενες μετρήσεις, και μάλιστα από μια πηγή που μόνο για μεροληψία δεν μπορεί να κατηγορηθεί, δείχνει ότι η οικονομική ελίτ, το «άνω» 10% του πληθυσμού αύξησε τον πλούτο που κατέχει. Βελτίωσε δηλαδή την θέση του. Επομένως, η εκρηκτική ανεργία, η μείωση των μισθών και η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων δεν είχαν μόνο χαμένους. Τα χρήματα που στερήθηκαν χιλιάδες λαϊκές οικογένειες που δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και δεν έχουν να φάνε, γέμισαν τους λογαριασμούς, εντός κι εκτός Ελλάδας, μιας ισχνής μειοψηφίας που φέτος περνάει πολύ καλύτερα ακόμη κι από το 2000, την λεγόμενη εποχή των παχιών αγελάδων. Γι’ αυτούς «λεφτά υπάρχουν» και μάλιστα περισσότερα απ’ ότι στο παρελθόν, χάρη στους νόμους που ψηφίζουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με την καθοδήγηση της Τρόικας, κι έχουν κάθε λόγο να αναφωνήσουν «ζήτω η κρίση»!

Πηγή: «Επίκαιρα»